Jokken en liegen

Jona had dat berenpakje aan
en toen niet meer.
Hij bracht het bij mij, want het was nat.

'Heb je er pipi in gedaan?' vroeg ik (overduidelijk wel)
'nee' zei Jona
'Hoe komt het dan dat het nat is?'vroeg ik
'Omdat ik gemorst heb. Ik heb water gemorst.'Zei Jona
'En van waar komt dat water dan? Met welk water heb je gemorst?' vroeg ik
'In het huisje was er water.'
'Nee, er was geen water in het huisje.' zeg ik
'Ah, ja. In de zandbak...'
'Jona, ik denk dat het pipi is. Heb je per ongeluk geplast in het berepak?'
'Jaaaaaaahhhhhh'

Ik wou dus gaan schrijven dat Jona gelogen had. Maar 'liegen' klinkt zo hard voor een kleuter en dus googelde ik. En er bestaat blijkbaar een verschil tussen jokken en liegen. Al lijkt de grens nogal vaag volgens wat ik erover vond.

Over jokken: Bij kleuters noemen we de 'onwaarheden' jokken. En jokken doen ze omdat ze het verschil tussen fantasie en werkelijkheid nog niet echt kennen. Omdat kleuters zo’n levendige fantasie hebben, "verdwalen" ze af en toe in de realiteit. De vertelsels die hieruit voortkomen kunnen door volwassenen onterecht als leugens beschouwd worden. Voor een peuter/ kleuter is zijn/ haar waarheid gewoon de waarheid. Jonge kinderen geloven dan ook vaak echt in hetgeen zij zeggen, ook al ziet de ouder het als jokken. Jonge kinderen zijn nog niet instaat de waarheid bewust te verdraaien, omdat een jong kind nog niet objectief naar de waarheid kan kijken.

Ik ben geen expert, maar het lijkt me sterk dat hij in dit geval zichzelf geloofde toen hij zei dat hij met water had gemorst. Het lijkt me nu ook niet echt iets uit zijn 'fantasie'. Dat was meer toen hij Luca tijdens zijn spel sloeg met een action man en toen beweerde dat hij niks had gedaan. Het was action man geweest. Nu, dàt wil ik best onder fantasieverwarring zetten. Maar dit verhaal?

Dit klonk doelbewust. Met in het achterhoofd waarschijnlijk de tut die hij zou kunnen kwijtraken vanwege het broekplassen.

Over liegen stond er dit: Pas wanneer het kind beseft dat hetgeen hij/ zij zegt niet waar is en het kind bewust de waarheid verdraait om een onaangenaam gevolg van het eigen gedrag te voorkomen, spreken we van liegen. liegen om aan straf te ontkomen, om aan verwachtingen te kunnen voldoen, om in de eigen behoefte te voldoen, om aandacht te vragen, maar ook uit onverschilligheid of schaamte.

Alleen komt liegen pas rond 6 jaar. Wanneer het 'intern geweten' volledig is. (Als ze dus iets doen of niet doen omdat ze 'voelen' dat het verkeerd is en niet omdat iemand zegt dat het verkeerd is.)

Ik weet niet hoe het met Jona's interne geweten zit. En of zijn gedrag onder jokken of liegen valt. Maar hij vertelt in elk geval onwaarheden. Zo nu en dan eens. En ze worden doelgerichter. Hoogtijd dus voor wat boekjes en praatjes rond 'liegen'.